នៅចាំបានទេមេរោគកុំព្យូទ័រ Worm ដំបូងបំផុតក្នុងអ៊ិនធឺណិត (Morris worm | November 2, 1988) បង្កើតឡើងដោយលោក Robert Tappan Morris ក្នុងគោលបំណងចង់ដឹងអំពីទំហំធំធេងនៃអ៊ិនធឺណិតប៉ុណ្ណានោះ បានបង្កឱ្យមេរោគនេះឆ្លងទៅកាន់ម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័ររាប់ពាន់គ្រឿង ប្រហែល ១០ភាគរយនៃអ៊ិនធឺណិតលើពិភពលោក។
១. លក្ខណៈទូទៅ
មេរោគកុំព្យូរទ័រ worms គឺជាមេរោគមួយក្នុងចំណោមប្រភេទមេរោគ (malware) ផ្សេងៗទៀត វាបានរីករាលដាលនៅលើបណ្តាញកុំព្យូទ័រតាមរយៈចំនុចខ្សោយនៃប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ។ worms គឺជាមេរោគសមញ្ញធម្មតាតែវាអាចបណ្តាលឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់បណ្តាញកុំព្យូទ័រ ដោយទាញយកទំហំល្បឿន (bandwidth) នៃបណ្តាញ និងការប្រើនូវទំហំផ្ទុកលើកលើម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រដោយចម្លងមេច្រើនពេក វាក៏អាចមានផ្ទុកនូវដំណើរការ ឬលទ្ធភាព (payload) ដែលអាចបំផ្លាញកុំព្យូទ័របាន។ Payloads គឺជាបំណែកនៃការសរសេកូដដើម្បីអនុវត្តសកម្មភាពនៅលើកុំព្យូទ័រ ដែលអាចរងផលប៉ះពាល់លើសពីការរីករាលដាលនៃមរោគ Worm វាត្រូវបានរចនាឡើងជាទូទៅដើម្បីលួចទិន្នន័យ ឬលុបឯកសារ ពេលខ្លះវាអាចភ្ជាប់មកជាមួយ Backdoor បញ្ចូលទៅក្នុងកុំព្យូទ័រដែលអនុញ្ញាតឱ្យវាគ្រប់គ្រងកុំព្យូទ័របានតាមរយៈកុំព្យូទ័រផ្សេងទៀត។ ករណីខ្លះអ្នកវាយប្រហារអាចប្រើបណ្តាញកុំព្យូទ័រដែលឆ្លងមេរោគ (botnets) ដើម្បីផ្ញើរ Spam និងធ្វើការវាយប្រហារ denial-of-service ទៅកាន់គោលដៅណាមួយ។
ពពួកមេរោគ worms ត្រូវបានចាត់ថ្នាក់ជាប្រភេទនៃមេរោគកុំព្យូទ័រមួយ ប៉ុន្តែវាមានលក្ខណៈជាច្រើនដែលអាចចែកវាដាច់ដោយឡែកពីមេរោគផ្សេងៗទៀត ហើយភាពខុសប្លែកគ្នាត្រង់ថា មេរោគមួយចំនួនឆ្លងបានតាមរយៈ ការមានសកម្មភាពពីអ្នកប្រើប្រាស់ (ដោយការចុចដំណើរការ ឬការបើកនូវមេរោគនោះ) រីឯ worm វាមានសមត្ថភាពឆ្លងរាលដាលដោយស្វ័យប្រវត្តិដោយមិនមានការចុចបើកពីអ្នកប្រើប្រាស់ លើសការរីករាលដាល វាក៏អាចថតចម្លង (replicate) ខ្លួនវាបាន មានន័យវាអាចបំបែកខ្លួនដើម្បីឆ្លង ទៅកុំព្យទ័រផ្សេងទៀត ដោយផ្ញើរសារអ៊ីម៉ែលភ្ជាប់ជាមួយខ្លួនវាជាដើម។
២. ដំណើរការ និងផលប៉ះពាល់
សញ្ញាណនៃការឆ្លងមេរោគកុំព្យូទ័រ Worm មានដូចខាងក្រោមដែលអាចកត់សម្គាល់បាន៖
- ដំណើរការកុំព្យូទ័រមានភាពសភាពយឺត
- កុំព្យូទ័រដំណើរការគាំងៗ
- កម្មវិធីបើកនិងដំណើរការដោយស្វ័យប្រវត្តិ
- កម្មវិធីរុករកអ៊ិនធឺណិត (browser) មានប្រតិបត្តការប្រែប្រួល
- កុំព្យូទ័រមានលក្ខណះខុសពីប្រក្រតី(សារ រូបភាព សំលេង និងផ្សេងទៀត)
- ការព្រមានពីជញ្ជាំងភ្លើង (firewall)
- មានការបាត់ ឬឯកសារត្រូវបានកែប្រែ
- ឯកសារនៅក្នុង Desktop ឬក៏រូបតំណាង(Icons)មានការប្រែប្រួល
- ប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការមានការ error និងមានការបង្ហាញពី system error
- អ៊ីមែលត្រូវបានផ្ញើរទៅកាន់បញ្ជីឈ្មោះរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដោយមិនបានដឹងខ្លួន
- ការឆ្លងមរោគអាចបណ្តាលមកពីបញ្ហាផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែការកើតឡើងនូវសញ្ញាណខាងលើញឹកញាប់អាចបញ្ជាក់ថាកុំព្យូទ័រឆ្លងមេរោគ worm។
៣. វិធីសាស្ដ្រការពារ
អ្នកប្រើប្រាស់អាចធ្វើតាមវិធានខាងក្រោម ដើម្បីការ កាត់បន្ថយពីហានិភ័យនៃការឆ្លង រួមទាំងការចាប់ និងលុបមេរោគ worm នេះផងដែរ
- រក្សាប្រព័ន្ធប្រតិបត្តិការ កម្មវិធីផ្សេងៗ ឱ្យទាន់សម័យជានិច្ច និងធ្វើបច្ចុប្បន្នភាព(update) ជាពិសេសនៅពេលមានការចេញផ្សាយអំពីការអាប់ដេតសន្តិសុខ
- ចៀសវាងការបើកអ៊ីម៉ែលដែលអ្នកមិនបានស្គាល់ ដោយសារតែមរោគ worms ភាគច្រើនរីករាលដាលតាមរយៈអ៊ីម៉ែល
- ចៀសវាងពីការបើកឯកសារភ្ជាប់ និងការចុចលើតំណភ្ជាប់ពីប្រភពមិនទុកចិត្ត ឬ មិនស្គាល់
- ដំណើរការកម្មវិធីកំចាត់មេរោគ និងជញ្ជាំងភ្លើងដើម្បីការពារបន្ថែមពីមេរោគ worms កម្មវិធីជញ្ជាំងភ្លើងនឹងការពារកុំព្យូទ័រពីភ្ជាប់ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត គួរប្រើប្រាស់កម្មវិធីកំចាត់មេរោគដែលមានមុខ ស្កេនលើឯកសារដែលទាញយកពីអ៊ិនធឺណិត (ដើម្បីមានលទ្ធភាពឆែកមេរោគនៅលើអ៊ីម៉ែល និងវេបសាយ) រួមទាំងកម្មវិធីលុប malware ផងដែរ៕
៤. ឯកសារយោង
***Disclaimer: CamCERT own some of the content. Our purpose is pure to help spread the awareness, tips or other information related to security to everyone. Even though every information is true, accurate, completed and appropriate, we make no responsibility nor warranty since everything could go wrong.
